بز آلپاین، نژاد متوسط تا بزرگ جثهای از بزهای اهلی است که به توانایی زیادش در تولید شیر معروف است. این بزها رنگ یا علامت منحصربهفردی برای شناسایی ندارند؛ ولی دارای شاخ، نیمرخی صاف و گوشهای دراز هستند.
همانطور که از نام این نژاد نیز میتوان گمان برد، ریشهی این نژاد به کوههای آلپ در اروپا برمیگردد. اصیلترین تیپ آلپاین، آلپاین فرانسوی است؛ ولی از ترکیب این تیپ با نژادهای محلی آمریکایی، تیپ دیگری به نام آلپاین آمریکایی نیز بهوجود آمدهاست.
ویژگیهای ظاهری
جدوگاه آلپاینهای نر عموماً بیش از 81 سانتیمتر از زمین فاصله دارد. این فاصله در آلپاینهای ماده بیش از 76 سانتیمتر است. موی بدن این نژاد، متوسط تا بلند است و رنگهای متنوعی را شامل میشود؛ بهطوری که آلپاینها را در همهی رنگها و یا مخلوطی از چندین رنگ میتوان دید.
همانطور که پیشتر اشاره شد، آلپاینها دارای گوشهایی کشیده و نیمرخی صاف هستند و بهخاطر تطابقپذیری بالا با محیط زندگی، در موردشان از اصطلاح Alertly Graceful استفاده میشود. این نژاد، تنها نژادی است که هم گوشهای بلند و هم رنگهای متنوعی دارد.
شیردهی
بزهای آلپاین بهخاطر تولید زیاد شیر و محصولات لبنی، مشهورند. این بزها شیری باکیفیت با درجه حرارت مطلوب تولید میکنند و طول دورهی شیردهیشان از دیگر نژادها طولانیتر است. شیر آلپاین، حدوداً 3.4% چربی دارد و نسبتاً کمچرب است؛ ولی قند آن از شیر گاو بیشتر است و پروتئین آن نیز چندان زیاد نیست. هر 250 میلیلیتر شیر بزهای آلپاین، 2.3 گرم پروتئین دارد؛ در حالی که این رقم در مورد شیر گاو به 3.4 گرم میرسد. این مسأله سبب میشود شیر آلپاین با وجود داشتن قند بیشتر، کالری چندان بالایی نداشته باشد. در مجموع، شیر بزهای آلپاین به جز در مورد چربی، در باقی موارد غنیتر از شیر نژادهای دیگری از جمله سانن میباشد و بنابراین، شیر این نژاد برای مصارف خوراکی انتخابی سالمتر خواهد بود.
بز آلپاین در کنار نژادهای سانن و تاگنبرگ جزء پرشیرترین نژادهای بز است و بزرگترین وجه تمایز شیر آن، چربی پایینتر آن است که میتواند با وزن حیوان و محیط زندگی آن، ارتباط مستقیمی داشتهباشد. در همین راستا، میتوان به بزهای نژاد حبشی اشاره کرد که از نظر وزنی به بزهای آلپاین شبیه هستند؛ ولی شیر کمتر و چربتری تولید میکنند.
تولید شیر در هفتههای چهارم تا ششم شیردهی به پیک خود میرسد. وزن ایدهآل برای تولید شیر، حداقل 60 کیلوگرم است؛ بهطوری که آلپاینهای سنگینتر از 61 کیلوگرم، در هر نوبت شیردوشی حدود یک کیلوگرم شیر تولید میکنند. تغذیهی مناسب، شیردوشی اصولی و بهداشتی، کنترل تولیدمثل و کنترل بیماریها، از جمله نشانگان محیطی هستند که سبب افزایش تولید شیر در بزهای آلپاین میشوند.
چهار فاکتور اساسی برای تولید بهینهی شیر، عبارتند از: تهویهی مناسب، بستر مناسب، تمیز و خشک، منبع آب و غذای تمیز و پاکیزه، و مدیریت درد و تراکم گله در هنگام زایمان. ضمناً بهتر است بزهای شیری در جایگاه اختصاصی نگهداری شوند تا شیر تولیدی آنها، تحت تأثیر عوامل خارجی و شرایط محیطی قرار نگیرد. اگر بزی در یک محیط جدید قرار بگیرد، تا زمان تطبیق کامل با آن، با افت تولید شیر مواجه خواهد شد.
در صورتی که صحبت از مصرف انسانی شیر در میان باشد، شیر بزهای آلپاین، همانند شیر همهی بزها، باید بلافاصله پس از دوشش فیلتر و خنک شود. بهترین دما برای نگهداری شیر بز 4.4 درجهی سانتیگراد است. خنککردن شیر بلافاصله پس از دوشش، از رشد باکتریها پیشگیری میکند. شیر خنکشده، برای مدت سه الی چهار هفته قابل استفاده است و فریزکردن شیر نیز عمر مفید آن را حدود چهار تا پنج هفته افزایش میدهد.